Het Bos heeft natuurlijk veel historische elementen, maar het grootste stuk historie is wel de Hillse kade. Die is er al van voor de Elisabethsvloed in 1421 en is in Altena overgebleven, samen met de Pompveldsche of Bakse kade en de Pootkade. Die twee liggen in het Pompveld, een natuurgebied van Brabants Landschap, vlakbij het Bos.
Noodzaak
Deze kades waren noodzaak om zodoende de polder in kleine stukken te verdelen (omkaderen) zodat ze bemaald konden worden. Er stonden vlakbij het Bos 2 molens, de kleine en de grote Hillse molen, waarvan we nog de 1e stenen in het Bos hebben liggen.
Verder stonden er ook overal kleine molentjes zoals het Altena molentje. Daarvan hebben wij een ludiek model staan in het Bos. Een van de projecten die nog in de planning zit, is om een Altena molentje nabij het plas-, drasgebied naast het Bos te plaatsen. De Altena molentjes zijn helemaal verdwenen en het zou mooi zijn om ook dat stukje cultuurhistorie weer zichtbaar te maken.

In Altena staan nog zo’n 10 verschillende molens, maar er was ook een heuse elektriciteitscentrale in Hank, de Vierbannen genaamd. Dit was de eerste elektrische centrale en polderbemaling in Nederland! Je kunt een uitgebreid verhaal over deze centrale en de molens lezen op de pagina van de Molens van Altena.
Droge zomer
Deze zomer was er niet veel te bemalen in Nederland zou je denken. Intussen zijn de meeste molens historische objecten zonder functie geworden, korenmolens uitgezonderd. De bemaling wordt door de waterschappen gedaan, want als dat zou stoppen staat het Bos 1 meter onder water. Zo broodnodig zijn onze waterschappen dus. Op de hoogtekaart van Nederland kun je zien hoe het er bij jou voorstaat.
Wat wel bijzonder is, is dat je tijdens droge zomers goed de ligging van oude, gedempte sloten kunt zien. Die sloten zijn in verband met de ruilverkaveling (in Altena tussen 1958-1967) dichtgegooid en doordat er een dunne laag grond over ligt, verdrogen die stukken eerder.
Zo is de sloot die vroeger langs de Hillse kade liep nu goed te zien vanaf de Hillsestraat. Hij loopt met een bochtje, je ziet hem ook lopen op de kadastrale kaart van voor de ruilverkaveling. Aan het einde daarvan stonden dus de twee molens die hierboven genoemd zijn. Een vroegere sloot naar de Duijlweg is momenteel ook als een bruine streep zichtbaar op Zuid.
Die ruilverkaveling bracht een grote verandering teweeg in het Altenase landschap, zoals je op de kadastrale kaarten kunt zien. Het groen gemaakte stukje is het Bos met de kade. Tussen 1855 en 1958 veranderde er heel weinig en toen kwam de ruilverkaveling waarbij alle lapjes grond werden samengevoegd.
De Hillse kade
De Hillse kade is dus al heel oud, uit de 13e of ten laatste de 14e eeuw, en had vroeger serieus een verkeersfunctie. Dat kun je je nu niet voorstellen, maar het was de ontsluitingsweg uit de Hillse en de Duijlse polder. Hij werd dus zo rond 1950 gebruikt door voetgangers, fietsers, paard en wagen en landbouwverkeer.
Kades moesten onbegroeid zijn, zodat de wortels van bomen ze niet zouden ontwrichten. Nu is onze kade de afgelopen decennia een vogelparadijs geworden, met diverse bomen en struikgewassen. In het filmpje zie je wat er groet, bloeit en leeft op dit historische stukje en nemen we ook een kijkje vanaf de oostkant.
Prachtige info over de bemaling in de streek. Bijzonder is dat er werd gekozen voor een grote centrale stoommachine, die de andere 21 gemalen aanstuurde via elektriciteit. Dat was z’n tijd ver voor uit. In andere delen van het land draaide op dat moment ieder gemaal op een eigen stoommachine, elektrische gemalen waren nog een utopie. Stoommachines als gemaal zijn plaatselijk zelfs tot 1970 operationeel gebleven en zelfs nu nog om bij te springen bij extreem hoog water . Automatisch aan/uitschakelende elektrisch gemalen spaarden veel arbeidskrachten uit in tegenstelling tot overal van die ingewikkelde stoommachines die gestookt moesten worden en met veel onderhoud.
Dank voor je compliment, maar wij geven jou graag een compliment terug voor de mooie aanvulling. Altena liep ruim een eeuw geleden al voorop door deze stoomcentrale, echt bijzonder!
Heel interessant weer Agnes!! Ook dat die oude sloten zichtbaar worden bij warm en droog weer wist ik niet!
Fijn te horen Loes. Het is leuk om zo allerlei weetjes vast én uit te leggen. De droge zomer van 2 jaar geleden heeft ook veel historie blootgelegd in Europa. Zie dit artikel, er staan veel interessante foto’s bij: https://www.romeinen.nl/weten/nieuws/blog-nieuwe-inzichten-hoe-droogte-het-romeinse-verleden-kan-blootleggen
Gelezen. Echt ontzettend leuk zeg!
????