Hop seizoen 2023

Het was alweer zover afgelopen zaterdag, onze hop (Humulus lupulus) was rijp en werd van de palen gesneden om geplukt te worden. We vertellen je nog wat leuke historische feiten over hop en maakten een filmpje van dit seizoen.

Altena groot in hopteelt

Tegenwoordig probeert Altena zich weer terug op de kaart te zetten qua hopteelt. Hop van Altena zet zich daarvoor in door in alle kernen van de gemeente Altena hophoven of een hoppaal te realiseren. Maar zag je het woordje ‘weer’ in de vorige zin? In vroeger tijden stond Altena (toen nog Heusden & Altena ) er namelijk ook al om bekend, we vertellen je het verhaal daarover.

Hophandel in Holland

Hopteelt bestaat al ruim 700 jaar in Holland, we hadden dat afgekeken van Duitsland. Via de Hanzesteden kwam de receptuur ook bij ons terecht en zijn we na gaan maken. Dat waren steden aangesloten bij het Hanzeverbond, een netwerk van handelaren en aangesloten steden met als doel de handel te bevorderen en te beschermen. Vanaf de 14e eeuw was er veel vraag naar hop, dus kwam er een levendige handel op gang via de zogenaamde stapelmarkten. Een stapelmarkt is een plaats waar producten van over de hele wereld naartoe vervoerd werden om te worden doorgevoerd of voor een bepaalde tijd te worden opgeslagen in pakhuizen. De stapelmarkt voor onder andere hop was in Dordrecht, vanuit Heusden & Altena goed te bereiken via de rivieren. Hierdoor konden prijsschommelingen beperkt worden en had de markt een constante bevoorrading tot haar beschikking.

Heusden & Altena was een belangrijke handelspartner van Dordrecht en was daarom gevrijwaard van het stapelrecht en het systeem van de grafelijke tollen (belasting voor de adellijke heren). Andersom gold hetzelfde en mochten boten uit Dordrecht gratis langs Heusden & Altena om bijvoorbeeld naar den Bosch te varen met handel. Zuid-Holland en Gelderland mochten dat niet en moesten betalen voor hun boten met vracht. Op de Groothoofdspoort van Dordrecht is het wapen van Heusden & Altena nog altijd te zien.

Hopteelt in Altena

Omdat de middeleeuwse stapelmarkt voor hop in Dordrecht was en vanuit Altena zonder tol te betalen naar Dordrecht heen en weer kon worden gevaren, was de hop uit Altena een aantal eeuwen een begrip, maar een paar honderd jaar geleden kwam hier een einde aan. We schreven al eerder over de historie van hop en de oogst ervan, dat gaan we niet allemaal herhalen, dat kun je teruglezen.

Dit jaar was de oogst van onze hop een week te vroeg voor het hopfestival waar met veel vrijwilligers uit Altena wordt geplukt. Daarom werd een deel geoogst en gebruikt op Monumentendag bij Fort Giessen. Het thema was dit jaar ‘Kunst en Ambacht’, nou bierbrouwen is ook een ambacht en de hop is in Altena immaterieel erfgoed, dat paste precies.

Hop en bier

“Hop is in elk bier een vast ingrediënt: zonder hop geen bier. Het is ruim zevenhonderd jaar geleden dat in Nederland voor het eerst bieren met hop werden gebrouwen zodat bier langer houdbaar werden en op grotere afstand kon worden verhandeld. Bierbrouwen werd een ambacht en de bedrijfsproductie schoot omhoog tot een paar duizend liter per week.” Dit stukje hebben we uit een boek wat vorig jaar uitkwam van Leendert Alberts ‘Hop – De eerste bierrevolutie in Nederland’.

Rond 1580 omschreef de Lijfarts van Willem van Oranje bier als ‘een zoete en gezonde drank die goed voedt als het is gekookt en van de beste granen is gemaakt.’ Tot honderd jaar geleden heeft men dat gedacht. Het is voedzaam omdat het van granen is gemaakt en het is dorstlessend. Het was goed voor de nieren en het gaf ontspanning, een pleister op het levensleed. Daarnaast is het een relatief veilige drank – mits je er niet teveel van drinkt – en een basis voor geneeskundige drankjes.

Altena bier

Van onze hop en de rest van de hop uit Altena wordt door brouwerij Ramses, waarover we ook al eerder schreven, met natte (=verse) hop bier gebrouwen. Over een paar maanden is dat klaar en is het via plaatselijke verkooppunten te koop als Altena bier. Proost!

Wist je dat je op de foto’s kunt klikken om ze groter te bekijken?

En wist je dat we om de dag iets op onze social media zetten van wat we tegenkomen in het Bos? De updates kun je vinden onder het tabblad Foto’s of volg ons op Facebook, Instagram of Twitter en blijf helemaal op de hoogte!