Duyls Bos

Een veld vol zonnebloemen, hoe zomers wil je het hebben! Het duurde even voor ze goed in bloei stonden, maar nu staan ze te stralen in alle soorten, formaten, hoogten en kleuren. Met hele hoge of dikke stengels, met enorme bloemen of met 4 kleinere aan één stengel en met rode of gele bloemen, alles staat op ons fleurige veld met cultuurgewassen! De insecten zijn er dol op en de vogels pikken de dikke zaden er al uit.

De bloemknoppen en de zaden zijn eetbaar, er wordt zonnebloemolie uit de zaden gewonnen en het loof kan worden gebruikt als veevoer. De (gedroogde) stengels kunnen als brandstof dienen en de bloemen als stralend middelpunt op tafel in een vaas. Wist je trouwens dat, de voor de snijbloemteelt gebruikte, zonnebloemen speciaal zo gekweekt worden dat ze weinig tot geen stuifmeel rondstrooien op je tafel?

Zonnebloemen komen van oorsprong uit Noord- en Zuid- Amerika en werden voor het eerst gekweekt zo’n 1000 jaar voor Christus, indianen aten toen de zonnepitten al. Rond 1530 brachten de Spanjaarden de zaden mee naar Europa.
Het is een decoratieve bloem, die heel bekend werd door Vincent van Gogh die ze schilderde en er werd zelfs een bankbiljet (50 gulden) mee versierd in onze ‘guldentijd’.

Wij van het Bos genieten gewoon nog even van ons zomerse veldje!

Het Duyls Bos…. wélk bos? Waar komt toch die naam vandaan? Het gebied waarin het ligt heet ook Den Duyl van vroeger uit en het ligt aan de Duijlweg, maar tja….wat is dat nou een duyl of hoe je het ook schrijft. Daar gaat het verhaal van vandaag over. Ga even zitten voor de geschiedenis en herkomst in een notendop.

Oorsprong:
In het centrum van onze nieuwe gemeente Altena, tussen Dussen en Almkerk, bevindt zich een grote kom bestaande uit zware klei op veen. Het maaiveld daalt hier tot 0,8 m onder NAP, dat is 1,5 m lager dan de stroomruggen ten noorden en ten zuiden van deze kom. De kom was vanouds verdeeld over de aanliggende dorpen: Emmikhoven, Waardhuizen, Giessen, Andel, Veen, Babyloniënbroek en Hill. Het grootste deel ervan vormde tot aan de ruilverkaveling de polder ‘Den Duyl’.
In sommige winters liep deze polder door regen en kwelwater langzaam vol. De drie watermolens hadden dan geruime tijd nodig om de polder van bijna duizend hectare weer droog te krijgen. Den Duyl was dan ook vrijwel onbewoond.

Even ten zuiden van Almkerk aan de weg naar Dussen stond hier waarschijnlijk als eerste molen een wipmolen, in 1516, die al vroeg moet zijn afgebrand. Het oude gemaal op de molenfundering (nu een woning) draagt nog de naam ‘De Duyl’. Er stonden 38 molens in Altena die na de Elisabethsvloed van groot belang waren om de polders droog te houden.
Bronnen:
Molendatabase
Brabants Heem

Plant:
Duilen zijn de uiteinden van dikke poreuze stengels van de lisdodde, ook wel sigaren genoemd. Lisdodden staan vaak aan de waterkant, hun wortelstokken zijn soms zó aan de oppervlakte dat ze van ondiep water ‘land’ maken. Er zijn twee soorten: de grote en de kleine lisdodde, het zijn allebei goede waterzuiveraars.
De Latijnse naam ‘Typha’ is het Griekse woord voor moeras, de natuurlijke groeiplaats van lisdodde. De naam lisdodde is ontstaan vanwege de gelijkenis van de bladeren met die van de lis. Dodde slaat natuurlijk op de dotachtige aar.
In Brabant waren nog meer namen in zwang: duilen of duilstok, kontklopper en sigaren.

Het zogenaamde duilenriet is niet geschikt voor het riet wat door dakdekkers gebruikt wordt. Duilen zijn de dikke poreuze stengels van de lisdodde, deze stengels houden langer water vast en zullen daardoor sneller vergaan. Dat kun je niet gebruiken op je rieten dak.
De vruchtkolven werden vroeger vaak gebruikt om lampen schoon te maken. Ook werden de wortelstokken van de lisdodde gegeten, zoals een aardappel geschild en daarna gebakken of gekookt.
De duilen blijven afgeplukt lange tijd goed en zijn decoratief in een vaas, totdat ze openbarsten en er vlokken met duizenden pluisjes vrijkomen.

Het was (en is) een gewilde plant, vandaar deze regel in een polderreglement:
Ende sal daer niemant duylen mogen halen uit een anders rietland.